Het geheim van een goed lopende dialoog

Dialogen zijn een essentieel onderdeel van verhalen. Ze brengen personages tot leven, onthullen emoties en drijven de plot voort. Maar wat een goede dialoog onderscheidt van een middelmatige, is de kunst om het echt te laten voelen én een doel te laten dienen. Dat is een stuk uitdagender dan het klinkt; het schrijven van een goed lopende dialoog is een echte kunst. In dit blog deel ik vijf tips die je helpen om je dialogen naar een hoger niveau te tillen.

Luister naar het echte leven

Er is niets zo vervelend als een dialoog die aan alle kanten gekunsteld aanvoelt. Denk aan een Nederlandse film waarbij de tekst gewoon NIET overkomt. Dat is heel erg ‘cringe’.  Om een gesprek in een verhaal te laten werken, moet de dialoog authentiek zijn. Dat betekent dat je als schrijver luistert naar hoe mensen in het echt met elkaar spreken. Een goede en leuke manier om dat te doen, is door mensen om je heen af te luisteren, in een café, in de trein, op straat, tijdens een etentje met vrienden of familie. Luister ook vooral naar jezelf als je praat.

Let op woordkeuze, dialect / accent, en het ritme van de zinnen. Door hier aandacht aan te besteden, worden je personages levensecht. Lees hier meer tips over het creëren van personages die niet van echt te onderscheiden zijn.
Pas op! Binnen een dialoog is het niet de bedoeling dat je gesprekken om je geen één-op-één imiteert. Dat komt op blad simpelweg niet goed over. Een dialoog vol ‘uhms’, uitweidingen die niet relevant zijn, of de gevreesde ‘…’ maken er een rommelig boeltje van. Neem de essentie van realistisch taalgebruik zonder de chaos en je hebt de basis van een goede dialoog te pakken.

Dat wat niet gezegd wordt

Hoe vaak zeggen we nou expliciet wat we bedoelen? Doorgaans zitten er in onze woorden allerlei impliciete bedoelingen en gevoelens verstopt. Het is jouw taak als schrijver om dit in je dialogen te verwerken, zodat de lezer mee kan leven met je hoofdpersoon, maar de intentie voor het andere personage verborgen blijft (een geweldige manier om spanning op te bouwen, btw!). Weergeef in je dialoog niet alleen de gedachten van je hoofdpersoon, maar ook lichaamstaal, stiltes, en impliciete opmerkingen (zoals een passief agressieve opmerking). Laat ruimte over voor interpretatie van de lezer. Dit creëert subtekst, wat de dialoog een diepere laag geeft, waardoor er spanning opgebouwd wordt. 

Ritme

Een goede dialoog heeft een lekker ritme. Het is eigenlijk zoals muziek: een beat dat uit de maat gaat, is niet aantrekkelijk voor het oor. Ritme maakt levendig, dynamisch, en meeslepend. Schrijf je een spannende scène met een dialoog waar urgentie vanaf moet stralen, dan kan je ritme kort en ‘staccato’ zijn – je gebruikte korte zinnen die elkaar snel opvolgen. MAAR! Bedenk je wel dat je hoofdpersoon tegen een tegenspeler praat, misschien wel iemand die de situatie niet begrijpt en de urgentie nog niet voelt. De hoofdpersoon probeert de ander door middel van de dialoog snel duidelijk te maken wat er moet gebeuren. Doordat de ander het niet begrijpt, zou je deze juist kunnen laten spreken met langere zinnen.  Misschien wordt de tegenspeler wel continue onderbroken door de hoofdpersoon. Zo creëer je een heerlijk spel tussen twee personages, en laat je de lezer op het puntje van de stoel zitten.

Een dialoog moet, net als muziek, opbouwen, een climax bevatten en uiteindelijk mag er rust komen. Lengte van zinnen en afwisseling hierin, onderbrekingen door gedachten, beschrijvingen en handelingen, pauzes, etc. – het draagt allemaal bij aan het maken van een prachtig stuk.

Informatie uitwisselen

Dialogen zijn een goed middel om informatie uit te wisselen tussen personages, zodat die informatie bij de lezer terecht komt. MAAR! Een dialoog mag niet voelen als een ‘exposé’. Hiermee bedoel ik: de lezer mag niet door hebben dat je de dialoog gebruikt om informatie door te geven, want dat voelt gekunsteld en wordt niet lekker ontvangen door lezers. Een grondregel is ook: geef géén informatie die de lezer al weet. Een ander personage weet het misschien nog niet, maar de lezer wel. Ga je binnen een dialoog de informatie herhalen, dan verlies je de aandacht van de lezer. Laat informatie dus subtiel van de één naar de ander overgaan; laat personages zelf dingen ontdekken op een manier die natuurlijk voortvloeit uit de scène / het verhaal en de relatie tussen personages onderling.

Doel van de dialoog

In het verlengde van bovenstaande tip: een dialoog moet een doel hebben, net als alle andere scènes in een boek. Ik blijf het zeggen: NIETS mag aan het toeval worden overgelaten. Als schrijver heb je de macht om je verhaal precies zo vorm te geven als jij wilt; je kunt alle stapjes nauwkeurig uitdenken om datgene te vertellen wat jij wilt vertellen. Net als alle andere gebeurtenissen in je boek, moet een dialoog iets toevoegen aan je verhaal. Stel jezelf de vraag: wat wil ik bereiken met deze dialoog? Wil je bijvoorbeeld de dynamiek tussen personages laten zien? Wil je een geheim onthullen? Wil je spanning vergroten? Wil je een stukje humor toevoegen? Hoe beter jij weet wat je doel is, hoe makkelijker het wordt om die dialoog haarscherp over te brengen op papier. Zo voorkom je dat een dialoog slechts opvulling is in je verhaal (wat een goede redacteur zal adviseren om te schrappen), in plaats van een krachtige scène.

Dialogen schrijven, het is een hele uitdaging. Zoals met alle schrijftechnieken, is de een er beter in dan de ander. Dat betekent niet dat je er niet beter in kunt worden. Het is een kwestie van oefenen en met deze tips kom je geheid een heel eind!

Zin om je verhaal naar een hoger niveau te tillen? Laat een professioneel oog met je meekijken. Bekijk hier de coaching opties van AvS Schrijft, kies voor een manuscriptbeoordeling of stuur gewoon een mailtje naar info@avsschrijft.nl voor een gesprek om eens te kletsen over je wensen.

#schrijven #schrijfcoaching #schrijfbegeleiding #schrijver #auteur #schrijfcoach #schrijftips #manuscriptbeoordeling #manuscript #dialoog #dialogen #dialogenschrijven #boekschrijven #boek #boeken #verhalen #verhaal #scène #schrijfdroom #boekschrijven #tipsvoordialoog #eendialoogschrijven