Feedback ontvangen op je verhaal

Het ontvangen van feedback kan erg spannend zijn, want je hebt hard aan je verhaal / boek gewerkt. Jezelf blootstellen aan kritiek kan allerlei onzekerheden naar boven halen. Toch is feedback cruciaal als het gaat om schrijven. Het helpt je te ontdekken waar je krachten liggen en wat je kunt verbeteren om het beste verhaal te schrijven. De kunst is om feedback te ontvangen met een open blik en om constructieve feedback te filteren van negatieve kritiek waar je niets aan hebt. 

Onzekerheid over je schrijven

Iedere schrijver voelt zich onzeker over zijn / haar eigen werk, of je nu een doorgewinterde schrijver bent of een beginner. Het kan ook heel lastig zijn je werk te beoordelen. Soms voelt het alsof ik de beste scène ooit heb geschreven, maar als ik het dan later lees…ai! Of andersom: ik denk dat het werk echt heel slecht is, maar dan blijkt het toch beter te zijn. Dan kan het ook nog voorkomen dat ik zelf tevreden ben, maar het verhaal niet aanslaat bij de lezer. 

De onzekerheid over je eigen schrijven kan je verlammen, zeker als je bang bent voor negatieve reacties. Ontvang je dan feedback – al dan niet op een positieve manier – dan kan het aanvoelen als harde kritiek. Dat kan pijn doen. Die pijn kan er vervolgens toe leiden dat je stopt met schrijven. 

Schrijven is een proces; geen enkele eerste versie is perfect, of het nu gaat om een scène of een heel boek. De onzekerheid die je voelt is normaal; je stelt je immers kwetsbaar op zodra je verhaal de buitenwereld bereikt. 

Het is dan ook een hele kunst om feedback te ontvangen en er constructief mee aan de slag te gaan. Als ik voor mezelf spreek: het blijft de rest van je schrijf carrière moeilijk, maar je kunt wel leren om te filteren welke feedback je meeneemt, wat je loslaat en hoe je ermee omgaat zonder dat het je raakt.

Feedback ontvangen

Feedback is een hulpmiddel. Het is geen aanval op jou als schrijver of op je verhaal. Toch kan het wel zo voelen. Schrijven is niet hetzelfde als een kantoorbaan; verhalen komen vaak uit de diepste delen van jezelf en meestal geef je een stukje van jezelf bloot in je verhaal. Daardoor kan feedback al snel voelen als een aanval op jou als persoon. Bovendien is het als mens nu eenmaal heel moeilijk om feedback op je eigen werk objectief te bekijken. Je hebt immers je best gedaan op wat je hebt geschreven. 

Hoe benader je feedback dan het beste, zodat het je niet zo raakt? De truc is om een open mind te hebben en om te leren filteren. Goede feedback is niet bedoeld om je te ontmoedigen, maar om je te helpen je verhaal te verbeteren. Het wijst naar de minder goede kanten van het verhaal en benadrukt ook wat wél goed werkt. Zo kun je niet alleen leren waar je verbeterpunten liggen, maar ook wat je wel goed doet. 

Neem de tijd om feedback te verwerken en vermijd je instinct om meteen te reageren. Het is perfect oké om aan te geven dat je de feedback meeneemt, er rustig over nadenkt en vervolgens bepaalt wat je ermee gaat doen. Sterker nog: dat is de beste manier om ermee om te gaan (in mijn ervaring).

Feedback filteren

Waarom is het zo goed om eerst zorgvuldig over feedback na te denken? Dit helpt je te filteren. Als je feedback ontvangt, betekent dit niet per definitie dat je er iets mee moet doen. De persoon die je van feedback voorziet, heeft niet per se ‘gelijk’. Schrijven is kunst en kunst is subjectief. Hoe cliché dat ook klinkt, het is wel waar. Dat betekent dat iedereen jouw schrijven anders interpreteert; iedereen kijkt vanuit zijn / haar eigen kader, met eigen gevoelens en gedachten. Hoe je verhaal bij een lezer binnenkomt, is uiteindelijk afhankelijk van de persoon die je verhaal leest. 

Dat betekent natuurlijk niet dat feedback niet helpend is en dat je verhaal geen verbetering nodig heeft. Wanneer je bezig bent met schrijven, is het belangrijk om te filteren of de feedback voor jou van belang is. Ook kun je kijken naar het soort feedback dat je krijgt.  Feedback op inhoud en stijl kan je bijvoorbeeld minder belangrijk vinden dan feedback op je personages en plot. 

Heeft je docent / coach altijd gelijk?

Stel, je volgt een schrijfopleiding. Dan heb je een docent en medestudenten. De één vindt de feedback van medestudenten minder belangrijk dan de feedback van de docent en vice versa. Ik heb ooit eens een auteur ontmoet die tevens schrijfdocent is die zei: ‘ik ben geen fan van feedback van medestudenten, want weten zij er nou van?’  Dat vond ik een heftige opmerking. 

Het klopt dat je allemaal een opleiding volgt en dingen te leren hebt met betrekking tot schrijven. Dat betekent mijn inziens niet dat een medestudent je niet van waardevolle feedback kan voorzien. Als je op die manier denkt, heb je als auteur ook niets aan feedback van een andere schrijver, een uitgever of een redacteur. Zoals ik eerder zei: iedereen geeft feedback vanuit het eigen perspectief. Een medestudent is schrijver én lezer – net als jij.

De docent staat niet hoger op de ladder dan een medestudent. Natuurlijk heeft een schrijfdocent of schrijfcoach bepaalde kennis verworven die je helpt om je verhaal van A tot Z te schrijven en daar mag je dan ook op vertrouwen. Ik heb het dan ook niet over expertise, maar over waarde. Je mag feedback van een docent / coach best naast je neerleggen als je het er niet mee eens bent en feedback van een medestudent ter harte nemen of precies andersom. 

Een schrijfdocent of schrijfcoach dient feedback altijd zo objectief mogelijk te geven en te letten op hoe een verhaal opgebouwd is, of de personages levendig en geloofwaardig zijn, of de plot te volgen en geloofwaardig is, hoe de spanningsopbouw is, enzovoorts. Dat zijn de zaken waar een docent / coach vooral feedback op kan geven, want daar heeft de docent / coach kennis van. 

Gaat het om emoties, om beleving, om wat het verhaal met iemand doet, dan kun je ook vertrouwen op proeflezers, of dit nu docenten / coaches, medestudenten, collega-schrijvers of mensen uit je omgeving zijn. 

Wat is ‘goede’ feedback op je verhaal?

Goede feedback herken je aan het feit dat het opbouwend en specifiek is. Het wijst niet alleen op wat er beter kan, maar legt ook uit waarom iets niet werkt en geeft suggesties voor verbetering. Goede feedback focust zich op alle componenten van het verhaal en gaat uit van een bepaalde expertise, verworven door studeren en ervaring. Een opmerking zoals ‘ik snap dit personage niet’ is minder waardevol dan ‘dit personage voelt ongeloofwaardig, omdat zijn motivatie niet duidelijk is’. Let hier dus op als je feedback ontvangt, want het helpt je te filteren. 

Zorg ervoor dat je feedback ontvangt van mensen die begrijpen wat je als schrijver wilt bereiken en die de juiste kennis en ervaring hebben om op de juiste zaken te letten én de feedback goed te verwoorden, zodat je er het meeste uithaalt.

Je eigen werk van feedback voorzien

Feedback ontvangen van anderen is waardevol, maar dat betekent niet dat je niet kunt leren om jezelf van feedback te voorzien. Dit is het alle moeilijkste stukje in mijn ervaring. Het is als in de spiegel kijken en verbeterpunten aanwijzen, zonder jezelf naar beneden te halen. ‘Ik ben veel te dik’; ‘mijn neus te groot’; ‘ik heb lelijke knieën’; ‘gadver, wat is mijn huid droog!’. Dat werkt natuurlijk niet. 

Jezelf van feedback voorzien, betekent jezelf vragen stellen en er zo objectief mogelijk antwoord op geven. Begrijp ik als lezer wat hier staat? Wekt dit stuk de nodige spanning op? Geloof ik het hoofdpersonage? Waarom wel of waarom niet? Neem alvorens even afstand van je verhaal, zodat je er met een frisse blik naar kunt kijken. Zorg ervoor dat je innerlijke criticus constructief is en je niet naar beneden haalt. Merk je dat je ontmoedigd raakt van jezelf, neem dan weer even afstand en probeer het later opnieuw. 

#schrijven #boeken #verhalen #feedback #kritiek #innerlijkecriticus #boekschrijven #schrijver #auteur #schrijfdocent #schrijfcoach #schrijfcoaching #schrijfbegeleiding #schrijftraject #manuscriptbeoordeling #beoordeling #beoordelen #boekbeoordelen #feedbackontvangen #feedbackgeven