Horror: wat is dit genre en hoe schrijf je het?

Je leest het woord ‘horror’ en denkt waarschijnlijk direct aan ‘enge dingen’; aan doodsangst, bloed en afgehakte ledematen. Horror is echter een heel breed genre dat zo veel meer omvat. Het is spanning, het is het bovennatuurlijke ontdekken, het is de dunne lijn tussen realiteit en fantasie – horror is bloedstollend en een ontzettend gaaf genre om verder te ontdekken. Lees hier alles over wat horror precies inhoudt en hoe je een goed horror verhaal schrijft.

Wat is horror?

Men denkt vaak aan ‘gore’ als we het hebben over horror. ‘Gore’ is een Engelse term waarmee ‘splatterfilm’ of ‘splatter verhaal’ wordt bedoeld. Dit zijn de films en verhalen waarin veel bloed vloeit, zoals Texas Chain Saw Massacre, Saw of Dawn of the Dead. Horror gaat echter veel verder dan dat. Het is net een stapje verder dan thriller, aangezien er bij horror andere elementen gebruikt worden om de lezer angst aan te jagen. Bovendien is ‘angst creëren’ bij een thriller niet het hoofddoel; hierbij dient het verhaal simpelweg spannend te zijn en dat kan op heel veel manieren worden bereikt.

Het is niet zo dat je bij een horrorverhaal met iedere zin je lezer een hartaanval moet bezorgen of dat de spanning geen seconde weg mag vallen. Integendeel zelfs – een horrorverhaal waar steeds ‘niets’ gebeurt kan ontzettend spannend en eng zijn! Een techniek kan zijn dat je continu spanning opbouwt en dan weer verlicht, maar ook vertragen en versnellen is essentieel bij horror.

Als we het hebben over horror, dan zijn er een paar schrijvers die me te binnen schieten. Zo kunnen we niet om H.P. Lovecraft en Edgar Allen Poe heen. Een schrijver die ons al sinds 1974 angst aanjaagt is Stephen King. We kunnen met recht zeggen dat hij de koning is van de horror. King zegt dan ook dat je op 3 manieren schrik kunt toepassen in een boek:

Horror: dit zijn bovennatuurlijke elementen, situaties en wezens die het hoofdpersonage belagen en angst aanjagen.
Terror: dit is het element waar mensen vooral bij denken als het woord ‘horror’ in de mond wordt genomen. Dit is de ‘gore’ waar we het eerder over hadden; de onthoofdingen, het bloed, het schreeuwen en een constante staat van doodsangst en walging.
Terreur: dit zijn plotselinge angsten die je kunnen overkomen. Dat kan komen door plotselinge gebeurtenissen, maar ook doordat het hoofdpersonage op straat achtervolgd wordt door een onbekend persoon. Het kan zelfs gaan om een personage dat op het punt staat een presentatie te geven, maar door faalangst compleet blokkeert, bijvoorbeeld doordat zijn overleden vader levensecht voor hem verschijnt en hem vertelt dat hij niets waard is.

Wat maakt horror nou zo eng? Uiteraard de technieken die worden toegepast, maar wat horror écht eng maakt, is het feit dat de personages de situaties niet onder controle hebben. Hoe je het ook wendt of keert, ieder mensen is in wezen een controlfreak. We houden er per definitie niet van als we geen invloed hebben op ons leven; we haten het onbekende en willen in iedere situatie de touwtjes in handen hebben. Ook zij die controle wat makkelijker uit handen kunnen geven, kunnen er niet tegen als iets of iemand anders ineens de macht heeft.

Waarom horror schrijven?

Zoals de meesten van mijn volgers en (blog)lezers inmiddels wel weten: ik ben groot fan van Stephen King. Ik word al vanaf mijn 7e beïnvloed door deze schrijver en zijn verhalen. Daarnaast vind ik bovennatuurlijke elementen en situaties heel interessant; ik houd wel van geesten, demonen, hekserij, en dingen die je niet kunt verklaren. Daarnaast vind ik psychopathie en (serie)moordenaars heel interessant en vind ik de lijn tussen fantasie en realiteit een mooi iets om over te schrijven. Wat is echt en wat zit in ons hoofd? En wat doet dat met ons? Heerlijk!

Het is dus niet zo dat ik door middel van horrorverhalen mensen bewust van hun nachtrust wil beroven (al weet ik dat ik het goed gedaan heb als dat gebeurt). Het is gewoon fascinerend om te zien wat er met mensen gebeurt als ze bang zijn; zowel met betrekking tot mijn personages als mijn lezers. Ik ben zelf een goed voorbeeld, want ik lees en kijk veel horror en thrillers en poep soms echt in mijn broek in het donker, omdat ik denk dat er in de hoek een schaduwman naar me staat te loeren.

Horror geeft je de vrijheid om te spelen met verschillende elementen. Je kunt zowel schrijven over zaken die op realiteit berust zijn als over zaken die niet van onze wereld zijn. Je kunt je eigen angsten op een creatieve manier vormgeven en het kan zelfs helpen om eroverheen te komen. Horror is spelen met de dunne lijn tussen de psyche en fantasie; tussen realiteit en het bovennatuurlijke. Horror is mijn eerste liefde, daarna volgt de psychologische thriller.

Hoe schrijf je horror?

Ja ja – dit is waarschijnlijk de alinea waar jullie allemaal snel naartoe gescrolld hebben. Geeft niks, zou ik ook hebben gedaan. Hier volgt een opsommingen van elementen die je nodig hebt om een goed horrorverhaal weg te zetten:

Bedenk je welke van de 3 elementen van schrik je gaat gebruiken. Je kunt er één kiezen of meerderen.
Wees altijd realistisch, ook als je over bovennatuurlijke dingen schrijft. Hoe reageren mensen op angst? Wat doet iemand die bang is? Hoe reageert iemand op dingen die ‘niet kunnen’? Denk aan emoties zoals verdriet, woede, wanhoop, ongeloof, etc.
Waar word jij bang van? Gebruik je eigen angsten als leidraad voor je verhaal of voor een personage. Dat kunnen fysieke angsten zijn, zoals spinnen of geesten. Maar het kan ook zijn: wat als de liefde van mijn leven niet meer thuiskomt? Bouw je verhaal daar dan omheen (maar maak het wel eng).
Sfeer en setting. Zoals in ieder verhaal, is de sfeer die je creëert en de omgeving waarbinnen het verhaal zich afspeelt het halve werk. Je kunt ook spelen met contrast, maar voor de beginneling is het verstandig om een enge scène daadwerkelijk in het donker af te laten spelen. Ben je al meer gevorderd in het genre? Kijk dan hoe je je lezers bang kunt maken op klaarlichte dag.
Opbouw is alles. Ik ben zelf niet zo’n fan van gore en zelfs niet zo van schrikmomenten. Een verhaal waarin weinig gebeurt, maar toch constant spannend is – dát is bloedstollend!

Leestips:

IT, Stephen King – o.a. om te leren hoe je mensen bang te maken tijdens daglicht.
The Black Cat, Edgar Allan Poe – o.a. om te leren hoe je bovennatuurlijke elementen en realistische emoties gebruikt.
The Strange Case of dr. Jekyll & Mr. Hyde, Robert Luis Stevenson – o.a. om te leren hoe je kunt spelen met twee persoonlijkheden.

Films:

1. The Quiet Place – continue spannend door de manier waarop de spanning opgebouwd wordt.
2. The Silence of the Lambs – discutabel of dit horror is of niet, maar toch zijn de gebeurtenissen best ‘horrifying!’ en de spanning is richting het einde niet meer te harden.
3. The Blair Witch Project – persoonlijk vind ik dit een van engste films die ik ooit heb gezien. Er gebeurt niets – je ziet niets – en toch…doodeng!